Poznaj kizombę

Historia Kizomby i Semby 1880 – pierwsza znana wzmianka o słowie semba. Pojawiło się ono w książce podróżniczej „Os sertões d’África: Apontamentos de Viagem” autorstwa Alfredo de Sarmento, w opisie tańca: grupa czarnoskórych tańczyła w kole, jeden z tancerzy robił popis na środku, a następnie „zderzał się brzuchem” z inną osobą i zamieniał z nią miejscami („zderzony” gość wchodził do środka koła).

Semba w języku kimbundu oznacza „zetknięcie się brzuchami”, ma oznacza rytm, a massemba to mniej więcej „rytmiczne stykanie się brzuchami”.

Lata 60. i 70. – w Angoli trwa wojna (najpierw o niepodległość, później domowa o władzę) i z tej okazji przyjeżdżają tam wojska kubańskie. Angolczycy podpatrują u kubańczyków taniec zwany son (jedni i drudzy jak nie strzelają to tańczą), wcześniej podpatrują też u portugalczyków tango lub mazurkę i próbują robić coś podobnego, ale na swój sposób – tak powstaje taniec o nazwie passada (czyli „chodzony”). Passada polega na chodzeniu w parze, w pozycji zamkniętej. Tańczona jest do wszystkiego, do czego się da – od szybszych i wolniejszych semb po kongijską rumbę.

Kraj ogarnięty wojną nie oferuje zbyt wielu rozrywek, więc angolczycy spotykają się w podwórkach, aby jeść i pić (jak jest co), rozmawiać oraz oczywiście grać i tańczyć. Spotkania te noszą nazwę kizomba, co w języku kimbundu oznacza mniej więcej „dużą imprezę” („zomba” to przyjęcie, a przedrostek „ki-” oznacza, że coś jest duże). Taniec jest ich bardzo ważnym elementem, występuje element konkurencji (kto tańczy lepiej) oraz bardziej lub mniej lokalne „gwiazdy” (np. Mateus Pelé do Zangado). Skutkuje to rozwojem passady, np. pojawiają się otwarcia (dziś znane jako saidy) czy dbanie o styl i elegancję ruchu.

Lata 80. – światowe tournée zespołu Kassav, karaibski zouk staje się ogromnie popularny w krajach PALOP i nie tylko. Zouka gra radio w Luandzie, do zouka tańczy się na kizombadach (obok semby i innych tańców), ogólnie zouk jest modny. Zainspirowany tym Eduardo Paim (angolczyk na emigracji w Portugalii) wraz ze swoim zespołem S.O.S. nagrywa kawałki oparte na zouku, ale śpiewane w kimbundu i poruszające tę samą tematykę, co semba. W jednym z radiowych wywiadów z zespołem S.O.S. pada pytanie, jak właściwie sami muzycy określiliby muzykę, którą grają. Perkusista zespołu odpowiedział wtedy, że jest to muzyka do grania na kizombach i w ten sposób zaczęto słowem „kizomba” określać ów nowy gatunek muzyczny łączący sembę z zoukiem.

Oprócz rewolucji w muzyce w Angoli ma miejsce także rewolucja w tańcu. Nadal w parach wykonuje się tam głównie passadę, przy czym ze wzrostem popularności kizomby jako muzyki zmienia się też sposób tańczenia – mocny, ale prostszy rytm z silnym akcentem na „raz” wymusza mocniejszą pracę bioder i prostsze footworki, romantyczny klimat sprzyja zacieśnianiu ramy. I tak starzy fani semby (tzw. kotas) patrzą z oburzeniem na młodzież tańczącą passadę do kizomby.

Gdy pojawiła się kizomba liczona prosto i równo na 4, to w passadzie doń tańczonej zmienił się jedynie „feeling”, popularne schematy kroków pozostały bez zmian. Dlatego, mimo że kizomba jest liczona na 4, to np. saida trwa 5 uderzeń, virgula 3, a większość „basiców” nie kończy się razem z frazą.W marcu 2021 r. angolskie Ministerstwo Kultury złożyło akta na listę światowego dziedzictwa Unesco , tak więc użycie tego słowa, kizomba, jest używane tylko do oznaczenia tańca, muzyki i kultury angolskiej.Warto też wspomnieć o drugim stylu, który wyewoluował z Kizomby - Urban Kiz. Urban Kiz jest stylem tanecznym wywodzącym się z kizomby, powstałym we Francji. Za prekursorów stylu uznaje się takich artystów jak Moun Red, Enah Lebon i Curtis Seldon. Charakteryzuje się on dużą różnorodnością stylów prowadzenia, szeroko wykorzystywaną zmianą tempa, silnie akcentowanym ruchem oraz rozbudowanym stylingiem (zarówno damskim, jak i męskim), często pojawiają się również elementy akrobatyczne. Daje on również bardzo dużą swobodę tancerzom, pozwalając im na wykorzystywanie elementów z innych styli tanecznych takich jak hip hop, tango czy zouk brazylijski.